Enflasyon nedir ? Enflasyon Hakkında Detaylı Bilgiler

Enflasyon nedir ?

Kitabi tanımı enflasyon fiyatlar genel seviyesindeki artış yani fiyat yükselişi bizim anladığımız şekilde ise enflasyon zammı demektir. Aldığımız ekmeğe peynire, domatese, ödediğimiz kiraya, aldığımız benzine yapılan zamlar hep enflasyonu teşkil eder.

İnsanların günlük hayatını etkileyen en temel makro ekonomik kavramlardan bir tanesi enflasyon’dur. Ülkemizde enflasyonla mücadelede görevli kurum Türkiye Cumhuriyet Merkez bankasıdır.

Enflasyon türleri nelerdir ?

Temel olarak iki tür enflasyon olduğunu söyleyebiliriz. TÜFE dediğimiz tüketici fiyatları endeksi değeri ise üfe dediğimiz üretici fiyatları endeksi.

Tüketicilerin yaptığı harcamalardaki fiyatların yükselişi TÜFE’yi üreticilerin yaptığı harcamalardaki fiyatların yükselişi ise üfe’yi teşkil eder.

Enflasyonla mücadeleyle ve ölçmekle sorumlu kurumlar hangileridir ?

Öncelikle enflasyon ülkemizde hangi kurum tarafından hesaplandığı ve açıklandığına bakalım ülkemizde enflasyon Türkiye kısaltacağım Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hesaplanır ve açıklanır.

Enflasyon nasıl ölçülür ?

Enflasyon hesaplanırken içinde dört yüz yedi adet ürünün bulunduğu bir sepet dikkate alınır.

Bu sepetin içinde ulaşımdan barınmaya yiyecekler içecek’e birçok ürün bulunur. Yapılan anketler sonucunda bu alt kalemlerin hane halkının harcaması içerisindeki payı bulunur. Pay nispetinde de bu ürünlere enflasyon hesaplanırken ağırlıklar verilir. Örnek vererek gidelim bizim güncel enflasyon sepetimizin içerisinde. Gıda ve alkolsüz içeceklerin payı yüzde yirmi üç, ulaşımın payı yüzde on yedi, konut’un payı ise yüzde on beş’tir dolayısıyla bu üç ana kalemin toplamı Enflasyon sepetinin yüzde elli beş’ini oluşturmaktadır.

Bu ana kalemlerde gerçekleşen bir fiyat değişimi diğer daha düşük ağırlıklı kalemlere göre enflasyon sepeti sepetine daha yüksek etkileyecektir. Her ay bu sepetteki ürünlerin fiyatları farklı kaynaklardan olunan datalarla ölçülür. Ağırlıkları oranında dikkate alınarak ortalama bir rakam çıkartılır. Diyelim ki bu ay yaptığımız hesaplamada ortalama rakamımız yüz çıktı. Bir sonraki ay aynı ürünlerin fiyatı aynı yöntemle tekrar hesaplanır.

Diyelim ki bu ayda dört yüz iki çıktı. Bu durumda o ülkede aylık enflasyonun yüzde iki olduğunu söyleyebiliriz. Aynı ürünleri aynı yöntemlerle bir sonraki yıl hesaplandığında diyelim ki bu sefer de sonucumuz yüz yirmi çıktı. Bu durumda da o ülkede yıllık enflasyonun yüzde yirmi olduğunu söyleyebiliriz.

Enflasyonun sebepleri nelerdir ?

Enflasyon açıklandıktan sonra ortaya çıkan en büyük şikayetlerden bir tanesi de açıklanan enflasyonla vatandaşın hissettiği enflasyonun farklı olması.

Bunun en büyük sebeplerinden bir tanesi açıklanan enflasyon sepeti ortalama bir hane halkı tüketicisinin sepetini yansıtmakta iken sizin enflasyonunuz sizin sepetiniz deki ürünlerin ağırlıklarını yansıtır.

8) Baz etkisi nedir?

Bazen de baz etkisi diye bir şey duyabilirsiniz. Mesela baz etkisinden kaynaklı olarak enflasyonu düşük çıktı. Bunun sebebi şudur az önce bahsettiğimiz temel baz olarak aldığımız yüz rakamının oluşturduğu fiyatların yüksek olmasından dolayı.

Bir sonraki dönemde hesaplanan fiyatlar göreceli olarak düşük çıkacaktır. bu durumda da baz etkisine bağlı olarak enflasyonun düşük çıktığından bahsedebiliriz. Peki neden kaynaklanıyor bu enflasyon. Yine kitabi tanımla söyleyecek olursak enflasyonun iki temel sebebi vardır. biri maliyetlerdeki artış diğeri ise talepteki artış.

Ülkemizin yapısı itibariyle tüketim eğilimi yüksek vatandaşlardan kuruludur. Yani eğer önlem alınmazsa vatandaşlar kendi haline bırakılırsa borçlanma eğilimleri yüksek olmakla birlikte aldıkları borçla tüketim yapma eğilimleri yüksektir. Ekonominin temel kuralı arz ve talep Kanunu gereğince arzı sabitken eğer talep yükselirse fiyatlar da doğal olarak yükselecektir.

Dolayısıyla daha fazla tüketen vatandaş daha fazla talep gerçekleştirecektir. Daha fazla talepte fiyatlarda yükselişe neden olacak bu da bize enflasyon olarak dönecek. Maliyetten kaynaklanan enflasyonuysa ülkemizdeki en büyük sebebi TL’nin dolar karşısındaki değer kaybıdır. Ülkemiz yapısı itibariyle dış Ticaret açığı veren bir ülkedir.

Yani ithalatı ihracatından daha fazladır. En basitinden tükettiği enerjinin yüzde yetmiş’ini ithal etmektedir. Enerjinin de üretim maliyetleri açısından çok büyük bir girdi olduğu çok açık.

Bunun yanında enerji ithalatını da dolarla yaptığımızı var sayarsak dolardaki her artış ve üreticinin maliyetlerinde artış olarak bize geri dönecektir. Maliyeti artan üretici doğal olarak kar marjını koruyabilmek için bu artışı fiyatlarına yansıtacaktır.

Faiz enflasyonun nedeni midir sonucu mudur ?

Fiyatlardaki bu artıştan bize yine enflasyon olarak geri dönecek. Demek elimizde iki tane çok temel enflasyon sebebimiz var birisi tüketim eğilimimizin yüksek olması ikincisi ise kurun yüksekliği. Bu iki kavramla da mücadele etmek için elimizde çok temel bir araç var.

Faiz yani o meşhur tartışmaya geldik faiz enflasyonun nedeni midir sonucu mudur aslına bakarsanız iki taraflı bir etki söz konusu. Faizler yükseldikçe üreticinin de maliyetleri kredi faiz maliyetler yükseleceği için. Bu maliyetleri fiyatlarına yansıtacağı için yüksek faiz aslında enflasyonu sebep oluyormuş gibi algılanabilir. Yani enflasyonla mücadelenin bir aracı faizleri düşürmek gibi düşünülebilir fakat bu etki her zaman bu şekilde çalışmaz ve bu çıkarmamız doğru değildir.

Çünkü faizin diğer taraftan iki tane çok önemli etkisi var. Bir tanesi faizler ya düşünürsek tüketici daha fazla kredi çekebilir ya da yatırım yapacak kişi daha fazla kredi kullanabilir bu kullandığı kredilere.

Tüketim harcamaları ya da yatırım harcamaları artırılabilir. Harcamaların artması arz sabitken talebi yükselteceği için yükselen taleple birlikte fiyatların yükseldiğini göreceğiz. Dolayısıyla düşük faiz bu anlamda yüksek enflasyonu doğurabilir bu birinci nedenimiz.

İkinci nedenimiz ise az önce bahsettiğim gibi ülkemiz dış Ticaret açığı veren ve bu dış ticaret açığını bir şekilde finanse etmek zorunda olan bir ülke. Bu finansmanında en önemli kaynaklarından bir tanesinin sıcak paradır. Sıcak para ise yurtdışından Türkiye’ye gelmek için yeteri kadar getiri beklemektedir.

Yeteri kadar getirip dediğimiz ise yüksek faizdir eğer siz sıcak parayı çekecek kadar yüksek faiz verirseniz yabancı yatırımcı Türkiye’ye parasını getirecek yani Türkiye dolay girecektir. Dolar talebi sabitken dolar arzının burada artmasından kaynaklı olarak. Doların fiyatın düştüğünü göreceğiz dolayısıyla en yüksek faiz düşük dolara neden olacak düşük dolar da aynı zamanda üretici maliyetlerine düşürücü etki yaratacaktır.

Bu şekilde de düşen üretim maliyetleri fiyatlara düşüş şeklinde yansıyacak ve enflasyonu azaltıcı etki yapacaktır. Gördüğünüz gibi bu iki kanaldan yüksek faizlerin enflasyonu aslında baskılayıcı etki yarattığını görebiliyoruz bu faiz meselesi ülke ekonomisi için çok önemlidir. Onun için Merkez Bankasının faiz çıkmayacağı zaman herkesin gözü Merkez Bankası’nın kararında olur. Merkez Bankası faiz açıkladıktan sonra kurda oynama olduğunu her zaman görürsünüz.

Merkez Bankası ve Enflasyon

Merkez Bankasının görevinin enflasyonu düşük tutmaktır. Siyasetçilerin görevi ise ülkede büyümeyi sağlayıp bu büyümenin istihdama yansımasını bu istihkamı’nda oy olarak kendilerine yansımasını sağlamaktır. Bu bütün dünyada bu şekildedir. Dolayısıyla her zaman Merkez Bankası’yla siyasetçiler arasında bir çekişme mevcuttur.

Bu işin doğası gereği böyledir burada önemli olan nokta Merkez Bankasının kararlarını alırken bağımsız hareket edebilmesidir. Birey olarak enflasyonu mücadele etmek istiyorsunuz yatırımlarınızın getirisinin en az enflasyon kadar olması gerekir. Ülkede enflasyonun yüzde yirmi olduğu varsayımı altında bir yıl sonra sizin yatırımlarınızda en az yüzde yirmi değer kazanmalıdır ki reel olarak değer kaybetmesin.

Banka yüzde yirmi üzerinde mevduat gelmeli ki size getiriniz reel olarak sıfır’ın üzerinde olsun. Yüzde yirmi’nin üzerinde bir faizle mevduat toplayan banka doğal olarak bu kredilerin de yüzde yirmi’nin çok çok üzerinde verecektir. Dolayısıyla bu ilişkiler de gördüğümüz gibi enflasyon aslında verilen kredilerin de. Faizlerin yüksek olmasının en büyük nedenidir.

Bir önceki yazımız olan 15 Kuruş Maliyet İle 30 TL Kazandıran Succulent Üretimi başlıklı makalemizi de okumanızı öneririz.