Ekonominin Üç Temel Sorunu

Ekonomi bir ülkeyi ayakta tutan yapı taşlarından biridir. Ülke için kritik bir durum olduğundan, sürekli kontrol altında tutulması ve analiz edilmesi gerekir. Bu analizleri gerek ülke ekonomistleri ve analistleri, gerekse uluslararası kuruluşlar yapabilir. IMF de kendisine üye olan her ülkenin ekonomisini değerlendiren yıllık bir rapor hazırlar. Bu raporda o yıl ülke ekonomisinde etkili olan her şey detaylandırılır ve ekonomiyi olumsuz etkilemiş olan konular da listelenip yorumlanır. Bu raporlar sayesinde geleceğe yönelik çıkarımlar yapmak kolaylaşır. Uzman ekipler tarafından hazırlanıp Nisan ayında sunulmuş olan bu raporda Türkiye ekonomisi temel olarak dört ana başlık altında incelenmiştir. Bunlardan ilki 2016 yılında gerçekleşen asgari ücret arttırışlarının ekonomiye olan etkisi, diğer üçü ise genel hatlarıyla ekonomi üç temel sorunla ilişkilendirilmiştir. Genel hatlarıyla bunlar; yapılan tasarrufların yetersiz kalması sonucu cari açığın yükselmesi, şirketlerin borç oranlarının ağırlaşması ve büyüme hızının zamanla azalmasıdır. Detaylı olarak incelemek gerekirse;

Düşük tasarrufların ekonomiye olumsuz etkisi

Tasarruf elde edilen gelirin tüketilen paradan fazla olması durumudur. Bu durumda ekstra kalmış olan para tasarruftur. Buradaki en önemli parametre tüketimdir. Tüketimin geliri aştığı durumlarda olay eksi tasarrufa dönüşür. Eksi tasarruf denen ve çoğunlukla borçlanma prensibine dayalı bu durum cari açığı yükseltmektedir. Bunun sebebi IMF’nin raporunda tam olarak belirtilmemekle beraber son 10 yıllık süreçte tasarruf değerinin milli gelire oranının %18’den %15’e düştüğünü göstermektedir. Bu düşüşe sebep olan şey milli gelirdeki gerileme değil, tüketimdeki artıştır. Yapılan araştırmalar, yatırım oranlarının değişmediğini, fakat tüketimin ciddi şekilde arttığını göstermektedir. Analistlere göre bu durumu düzeltmenin yolu ise, tasarruf ve yatırım parametrelerini aynı anda arttırmaktır. Yatırım yavaşlatılıp tasarruf arttırılırsa, cari açık sorunu ortadan kalkmayacaktır. Hem ülke vatandaşları hem de girişimcileri açısından, ekonomiye en olumlu etki tasarruf ve yatırımı aynı anda hızlandırmaktır.

Şirketlerin dış borçlarının günden güne artış göstermesi

Çoğu şirket büyüme yoluna gittiğinde krediye ihtiyaç duyar. Bu krediler normal bir insanın ihtiyaç duyduğundan çok daha yüksek rakamlardır. Bankalar son yıllarda bu gibi yüksek meblağlı durumlarda dışardan döviz alıp müşterilerine Türk lirası olarak kredi verirler. Burada bankalar bir para sirkülasyonu sağlamakta ve sıcak para operatörü gibi davranmaktadır. Kredi faiz oranlarını da bu noktada hesaba katmak gerekir. Bu durum kredi/mevduat oranlarını yükselttiği için ciddi şekilde eleştirilmiştir. 2009 yılından itibaren ise, dövizle çalışmayan yani döviz geliri olmayan şirketlerin de dövizle borçlanmaları serbestleşince dış borçlanmalar artmıştır. Ödemeyeceği yüklerin altına giren girişimciler, işleri düzgün gitmeyenler ya da uzun vadeli kredi faiz oranları yüksek borçlar alanlar yüzünden bu durumlar baş göstermiştir.

Büyüme hızının zamanla düşmesi

Büyüme hızını etkileyen pek çok faktör vardır ve yıllara göre büyüme hızındaki değişimleri hesaplamak mümkündür. Burada esas olan şey geçmişten gelen ve şuanki sermayenin bir dökümü, faal ve aktif durumda bulunan emek gücünün niceliği ve niteliği gibi parametrelerdir. Bu parametreler dikkate alınarak büyüme hızı hesaplanabilir. Büyüme hızının düşmesi, geçmişten gelen ve süregelen sermayede bir düşüş yaşandığına ve emek gücünün niteliğinin zayıflanmasına bağlanabilir. Bu durumlar ele alındığında büyüme hızında sübjektif olarak %0.5ten %2te kadar bir düşüş olması öngörülmüştür. Büyüme hızının %2lere düşmesi vahim bir durum olup, bu konunun çözümü için yine tasarrufa gidilmesi tavsiye edilmiştir. Yatırım ve tasarrufun aynı seviyede yükselmeleri ve dış borçlanmalara karşı bazı düzenlemeler getirmek faydalı olacaktır.

Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.