Halka Arz Nedir? Nasıl Yapılır?

Gün geçtikçe artan ticaret hacmiyle birlikte şirketlerin büyüme oranları da artmaktadır. Ticari hayatın gelişmesi ve ülke sınırlarını aşmış olması beraberinde yeni yatırım alanlarının oluşmasına da olanak sağlamıştır. Borsa ise ticaretle uğraşan ve belli bir piyasa değerinin üzerine çıkmayı başarabilen şirketler için oldukça önemli bir platformdur. Çünkü şirketler borsa sayesinde kendilerine kolaylıkla yeni ortaklar bulabilmektedir.

Halka Arz Nedir?

Halka arz nedir; belli bir piyasa değerinin üzerinde yer alan şirketlerin, sermayelerini yatırımcılara açmak üzere yapmış oldukları çağrı olarak tanımlanabilir. Halka arz işlemi sayesinde şirketler, küçük paylar halinde alınıp satılmaya başlanabilmektedir. Borsada işlem gören şirketler zamanında halka arz edilen şirketlerdir. Şirketlerin halka arz edilebilmesi için anonim ortaklığa sahip olması gerekmektedir. Halka arz sayesinde şirketler yeni yatırımlar yapabilmek ya da eski borçlarını ödeyebilmek için kendilerine nakit para sağlarlar. Şirketler için halka arzın sonuçları uzun vade düşünüldüğünde kesinlikle olumlu olmaktadır.

Şirketler tarafından halka arz yapılışının 2 şekli bulunmaktadır. Bunlar birincil halka arz ve ikincil halka arzdır. Bu iki halka arz şeklinin birbirlerinden farkı ise çok nettir. Birincil halka arz, önceden halka açık olmayan şirketlerin yapmış olduğu halka arz olarak tanımlanmaktadır. Birincil halka arz yapan şirketler, halka arz işlemi gerçekleştirilene kadar halka kapalı şirketler olan adlandırılırlar. İkincil halka arz yapan şirketler ise daha öncesinde halka arz edilmiş olan şirketlerin yapmış olduğu halka arz işlemidir. Yapılan birincil halka arzda, halka açılım oranını düşük olması şirketleri ikincil halka arz yapmaya itmektedir. Örnek vermek gerekirse; birincil halka arzda şirketin %20’sini halka açan bir şirket sonrasında yeni bir finansal kaynak sağlamak için %15’ini daha halka açarak, toplamda halka açık yüzdesini %35’e çıkarabilir. Böyle bir durum söz konusu olduğunda şirketin yapmış olduğu bu işlem ikincil halka arz olarak tanımlanmaktadır.

Halka Arz Nasıl Yapılır?

Halka arz nasıl yapılır; halka arz yapmak isteyen şirketlerin ilk olarak bir aracı kurumlarla iletişime geçmesi gerekmektedir. Şirketler aracı kurumlarla bir aracılık sözleşmesi imzalayarak halka arz işlemini gerçekleştirirler. Bu adımda dikkat edilmesi gereken en önemli husus, şirketlerin aracılık sözleşmesi yaptıkları aracı kurumun halka arz için yetkili bir aracı kurum olması gerekliliğidir.

Halka arzın işleme konması aşamasında önemli olan bir diğer adım ise şirketlerin sadece aracı kurumlarla değil Sermaye Piyasası Kurulu’yla da sözleşme imzalaması gerekliliğidir. Sermaye Piyasası Kurulu’yla imzalanan sözleşme şirketler için çok önemli ifadeler içermektedir. Sermayesini halka açmayı isteyen şirketler, Sermaye Piyasası Kurulu’yla imzaladıkları sözleşme gereği Sermaye Piyasası Kurulu’nun denetimine ve kararlarına tabi olurlar. Dolayısıyla halka arz işleminin gerçekleştirilmesinden önce şirketlerin, Sermaye Piyasası Kurulu mevzuatına uygun hale gelmesi gerekmektedir. Bu etaptaki işlemleri gerçekleştirdikten sonra anlaşma yapılan aracı kurum Sermaye Piyasası Kurulu’na ve borsaya başvurarak şirketin halka arz işleminin başlatılmasını sağlar.

Halka arz işleminin yapılabilmesi için gerekli olan işlem ve başvurular tamamlandıktan sonrası süreç borsanın ve SPK’nın faaliyetleriyle devam etmektedir. Bu kurumlarda bulunan yetkililer, şirketin merkez binasını, şirketin genel faaliyetlerini, piyasa değerini ve bunlara benzer özelliklerini incelerler ve bağlı oldukları kurumlara bilgi verirler. SPK ve borsanın, incelemeyi yapan uzmanlardan gelen bilgi ve verileri uygun görmesinden sonra şirketin halka arz işlemi başlamış olur. Şirketin halka arz işleminin hangi fiyattan gerçekleştirileceği ise çeşitli yöntemlerle hesaplanabilmekle birlikte, genel olarak şirketin net değeriyle bölünecek pay sayısının hesaplanması yöntemiyle belirlenmektedir

Bir önceki yazımız olan Otomatik Ödeme Talimatı Nedir ? Otomatik Ödeme Talimatı Nasıl Verilir ? başlıklı makalemizde Ödeme talimatı nedir, otomatik ödeme ve Otomatik ödeme talimatı hakkında bilgiler verilmektedir.